Subsidie van de overheid is binnen nationale onderzoeksprogramma’s een belangrijke onderdeel van de financiering. Veel landen herstructureren momenteel hun onderzoeksfinancieringsmechanismen of passen deze aan, bijvoorbeeld door het creëren van nieuwe agentschappen die belast zijn met het toewijzen van beschikbare middelen of door het toepassen van meer concurrerende methodes om projecten subsidie toe te kennen. Daarnaast is het mogelijk subsidie specifiek toe te kennen aan bepaalde doelen of missies, waardoor de focus op kwaliteit en relevantie van de onderzoeksactiviteiten vergroot wordt.

DG Research and Innovation van de Europese commissie heeft een onderzoek uitgeschreven naar de doeltreffendheid van de nationale onderzoeksfinanciering: betekent een grotere competitie ook een betere performance? De studie wordt geleid door een consortium bestaande uit Empirica (Duitsland) en Dialogic en heeft als doel om een gedetailleerde beschrijving te geven van de variatie in de competitiegebaseerde besteding van publiek onderzoeksgeld binnen de EU-lidstaten. De studie is bedoeld om het werk van de High level Group te ondersteunen, die de commissaris van Research and Innovation adviseert, zodat het bestuur onderbouwde aanbevelingen kan uitbrengen.

Several countries have introduced reforms in their research funding systems during the last decade in order to make the research system more competitive. Some countries show a slight shift from institutional (block) funding to project-based funding (often on a competitive basis). However, a more prevalent pattern is to introduce competitive elements within all types of funding.

In many cases the underlying assumption of introducing competition in research funding is that there is a direct positive effect on research performance: when money goes to the best researchers this is an incentive to prepare excellent proposals. However, when we look at available data, this relation seems not clear. Accepting the current indicators for the time being (while these are the only verifiable input and output indicators available at the moment) we should reject the assumption that competitive funding has a direct positive effect on research performance or that this assumption is flawed (or at least too basic) and neglects elements that are more important with regard to research performance.

Research funding mechanisms are seen as only one of the variables that might have an impact on research performance. Other contextual factors like path dependency, the political system or the quality of the educational system might be as important or even more important in predicting the research performance of a country. Moreover, the link between competitive research funding and the outcome of the system is only indirect: it is mediated by the strategic behaviour of the various agents.