In 2005 heeft de Minister van Economische Zaken 2x 3 MHz gepaarde frequentieruimte beschikbaar gesteld in het 450-470 MHz-spectrum voor PAMR (Public Access Mobile Radio)-dienstverlening (het spectrum tussen 451,76–454,77 MHz en 461,76–464,76 MHz). Een PAMR-dienst is een mobiele, elektronische communicatiedienst bedoeld voor professionele gebruikers in besloten groepen. Voorbeelden van toepassingen zijn spraakcommunicatie tussen medewerkers op een bedrijfsterrein, communicatie tussen taxi’s en taxicentrale, of het op afstand uitlezen en besturen van apparatuur. Gezien het aflopen van de huidige frequentievergunning in 2020 zal het Ministerie een beslissing moeten nemen over de toekomst van de PAMR-band. Dialogic is gevraagd marktonderzoek te doen.

Welke behoefte bestaat er in de markt voor professionele mobiele communicatie aan dienstverlening in de PAMR-band?

In de markt bestaat een stabiele behoefte aan kritieke spraakcommunicatie en missiekritische datacommunicatie, en een licht groeiende vraag naar bedrijfskritische datacommunicatie.

Een afnemer heeft een keuze te maken tussen make (eigen netwerk) of buy (communicatiedienst inkopen). We constateren dat afnemers van kritische data- of spraakcommunicatie, ondanks een vaak geziene voorkeur voor het inkopen van communicatie als dienst, vaak kiezen voor een eigen netwerk om de volgende redenen: (1) controle over het netwerk, met name ten aanzien van de planning van dekking en capaciteit, (2) controle over de technologie, en met name de levenscyclus daarvan, (3) afhankelijkheden van andere systemen en het lichtnet en (4) (gepercipieerde) veiligheid en scheiding van publieke infrastructuur.

Een PAMR-dienst kan landelijke behoefte voor spraak en data vervullen en daarbij, in vergelijking met diensten over generieke mobiele netwerken, beter tegemoet komen aan bovenstaande aspecten. In geografisch afgebakende scenario’s, zoals communicatie op een bedrijfsterrein, concurreert een PAMR-dienst met eigen PMR-netwerken en directe communicatie, en is de relatieve meerwaarde van een PAMR-dienst op bovengenoemde aspecten beperkt.

De Nederlandse markt voor professionele mobiele spraakcommunicatie op basis van PAMR is redelijk verzadigd. Een business case voor het aanbieden van PAMR-datadiensten in Nederland is, naar verwachting, tussen 2017 en 2025 alleen haalbaar wanneer de aanbieder een bepaald volume kan behalen (ordegrootte honderdduizend tot een miljoen of meer, primair afhankelijk van de betalingsbereidheid van afnemers).

De markt voor (missie- en bedrijfs-)kritische mobiele datacommunicatie is op dit moment klein. Het aantal afnemers dat landelijke (niet-afgebakende) kritieke datadiensten vraagt, is eveneens relatief klein.

De belangrijkste factoren en onzekerheden die de vraag naar, en levensvatbaarheid van, diensten in de PAMR-band in de periode 2017-2025 zullen beïnvloeden, zijn de volgende:

• De geschiktheid van diensten op basis van generieke mobiele netwerken ten behoeve van professionele gebruikers, waarvan een PAMR-dienst concurrentie zal ondervinden. Bepalende factoren zijn (1) de mate waarin operators van generieke mobiele netwerken zullen voorzien in specifieke behoeften van afnemers, bijvoorbeeld door het uitrollen van functionaliteiten voor professionele gebruikers, en (2) de mate waarin operators van mobiele netwerken investeren in de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van het netwerk (zoals bijvoorbeeld onafhankelijkheid van het lichtnet) en vervolgens strengere Service Level Agreements (SLA’s) aanbieden.
• Internet of Things (IoT) zorgt, binnen de onderzochte tijdsperiode, indirect voor een toename van de vraag naar kritische datacommunicatie. De operators die nu IoT-connectiviteit bieden zullen hier naar verwachting geleidelijk op inspelen, waardoor onzeker is of er een specifieke rol voor dienstverlening vanuit de PAMR-band bestaat. Daarnaast is de mate waarin de behoefte aan IoT-connectiviteit groeit en verschuift van niet-kritisch naar bedrijfskritisch een bepalende factor.
• De uitrol van een nieuwe dienst brengt een risico ten aanzien van technologiekeuze met zich mee. Inzet van LTE ligt het meest voor de hand, maar beschikbaarheid van apparatuur is nog beperkt. De bepalende factoren zijn (1) of standaardisatie van de volledige PAMR-band binnen LTE plaatsvindt (naar verwachting binnen twee tot drie jaar), en (2) of een levendig ecosysteem voor LTE-apparatuur ontstaat die in de band kan werken.