Het actief openbaar maken van informatie van toezichthouders is sterk in beweging. Niettemin is er tot op heden nog maar weinig systematisch onderzoek naar dit specifieke onderwerp gedaan. Wel is duidelijk dat er op dit gebied grote verschillen bestaan tussen de verschillende toezichthouders, en dat de informatie die actief openbaar gemaakt wordt vaak intensief door het publiek wordt geraadpleegd. Blijkbaar voorziet de informatie in een substantiële informatiebehoefte. Advies Overheid.nl heeft Dialogic daarom gevraagd systematisch in kaart te brengen welke verschillen er bestaan in de manier waarop verschillende toezichthouders met openbaarheid van (hun) informatie omgaan.

Naast een uitgebreid eindrapport is een kort hoofdstuk geschreven voor de jaarlijkse Overheid.nl Monitor. Deze zogenaamde Capita Selectie (ieder jaar wordt een specifiek onderwerp belicht naast de gangbare monitoring) bespreekt de huidige gang van zaken rondom openbaarheid van toezichtinformatie, de (on)mogelijkheden en best practices. Gezien de juridische achtergrond van de discussie of toezichtinformatie (denk aan overtredingen en boetes) openbaar gemaakt mag c.q. moet worden, is samengewerkt met mr. Marc de Vries.

Het beeld dat naar voren komt uit de openbaarheid van de bevindingen en interventies is verre van consistent. Vooraf werd verwacht dat het soort controle voor een groot deel de mate van detail zou verklaren. Op globaal niveau kloppen de bevindingen met het veronderstelde beeld: de mate van openbaarheid is voor incidentele controles het hoogst en voor steekproefsgewijze controles het laagst.

Bij nader beschouwing blijkt er echter veel variatie binnen de categorieën te zijn. Er zijn in alle categorieën toezichthouders te vinden die maximaal scoren, óók in de categorieën (zoals steekproefsgewijze controle) waarin mag worden verwacht dat er geen gedetailleerde bevindingen worden gepubliceerd. Een tweede indicatie is dat de resultaten van de meeste toezichthouders consistent zijn over alle categorieën en over meerdere wetten. Zo zijn de verschillen tussen informatie over bevindingen en over interventies verwaarloosbaar. Blijkbaar is het interne (publicatie)beleid van een toezichthouder van groter belang dan het soort toezicht dat wordt uitgevoerd of de manier waarop de controle wordt uitgevoerd.

De best practices binnen de verschillende categorieën illustreren het feit dat er meer mogelijkheden zijn voor (maximale) openbaarheid dan soms wordt gedacht. De voorbeelden van interbestuurlijke toezichthouders zoals de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid en de provincies, van uitvoeringstoezichthouders zoals de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Onderwijsinspecties, van klassieke nalevingstoezichthouders zoals het Commissariaat voor de Media en de Voedsel en Warenautoriteit, en van markttoezichthouders zoals de Opta en de Nederlandse Mededingingsautoriteit, laten zien dat openbaarheid van informatie - binnen het raamwerk van de Wob - als een krachtig beleidsinstrument kan worden ingezet.

Naast het uitgebreide eindrapport is een kort hoofdstuk geschreven voor de jaarlijkse Overheid.nl Monitor. De gehele monitor (ook van andere jaren) met deze zogenaamde Capita Selectie, is te vinden op http://monitor.overheid.nl/archief