Excellentie is een belangrijk thema in het onderwijs. Al sinds 2008 wordt door het Platform Bèta Techniek excellentie in het hoger onderwijs extra gestimuleerd via het Sirius Programma. Sinds 2011 is excellentie ook onderdeel van de beleidsagenda’s voor primair en voortgezet onderwijs van het ministerie van OCW. Het Platform Bèta Techniek is vanuit deze agenda’s in 2011 gestart met het programma Bèta Excellent (VO) en het 100scholentraject (PO). Binnen deze programma’s is ook aandacht voor het thema excellentie.

In 2012 is het programma School aan Zet gestart voor scholen in primair en voortgezet onderwijs. Binnen School aan Zet werken scholen aan hun eigen ambities op verschillende thema’s. Eén van die thema’s is excellentie en hoogbegaafdheid. Bij scholen en betrokkenen in de eerdere programma’s (Bèta Excellent en 100scholentraject) kwam de behoefte naar voren in beeld te krijgen over welke leerlingen het gaat wanneer we spreken van excellentie of excellente leerlingen, hoe ziet de schoolloopbaan van deze leerlingen eruit en waar bevinden deze leerlingen zich over het algemeen.

Om deze vraag - wie zijn de excellente leerlingen? - te beantwoorden heeft het Platform Bèta Techniek diverse onderzoeken uitgezet bij Dialogic (Drieluik Excellentie). De onderzoeken gaan in op verschillende kenmerken van excellente leerlingen, de ontwikkeling die deze excellente leerlingen doormaken en waar deze leerlingen zich binnen het onderwijs bevinden. Uitgangspunt bij deze onderzoeken is dat er voornamelijk is gekeken wie de 20% beste leerlingen in po en vo zijn.

Binnen het onderwijs is excellentie een belangrijk thema en ook op de beleidsagenda van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW) staat het thema excellentie bovenaan. Hierbij kan excellentie breed opgevat worden. In dit onderzoek kijken we naar de cognitieve excellentie: de prestaties van de 20 % beste leerlingen op het gebied van taal en rekenen.

In deze rapportage is geprobeerd om, aan de hand van data van de PRIMA cohortonder-zoeken, antwoord te geven op de vraag: Wat zijn de kenmerken van de groep excellente leerlingen in het basisonderwijs en hoe verloopt hun schoolloopbaan?

Met excellente leerlingen worden in dit onderzoek de 20% best scorende leerlingen op taal en rekenen in het basisonderwijs bedoeld. Op basis van informatie over schoolprestaties in groep 4, 6 en 8, verkregen uit de PRIMA cohortonderzoeken, is een excellente kopgroep (top 5% leerlingen) en een groep excellente voorlopers (top 20% leerlingen) geselecteerd. Vervolgens zijn de eigenschappen van deze groepen leerlingen en de veranderingen binnen deze groepen geanalyseerd.